نشست هم اندیشی پیرامون موضوع اخلاق حرفه ای و بررسی کف دستمزد طراحان صحنه و لباس در سینمای ایران، ظهر روز یکشنبه 22 خرداد در سالن سیف الله داد خانه سینما با حضور جمعی از اعضای انجمن صنفی طراحان فیلم سینمای ایران برگزار شد.
در این نشست حاضرین به بحث و گفتگو درباره چالش های پیش روی حرفه تخصصی خود از جمله؛ عدم وجود تعریف دقیق و صحیح از شغلِ طراحی صحنه و طراحی لباس، شرایط روز سینمای ایران و کاهش تولیدات سینمایی و در پی آن بیکاری طولانی مدت و نداشتن بیمه بیکاری، نحوه پذیرش یا ترک پروژه و عقد قرارداد و نهایتاً تعیین مبالغی برای کف دستمزد، پرداختند.
در ابتدای این گردهمایی، کامیاب امین عشایری (رئیس هیئت مدیره انجمن) ضمن خوش آمدگویی به شرکت کنندگان ابراز امیدواری کرد که با همکاری اعضای انجمن و شرکت در سلسله نشست هایی که درباره مسائل و چالش های رشته طراحی صحنه و طراحی لباس، در نظر گرفته شده است، افق پیش روی این حرفه روشن تر به نظر برسد. او تاکید کرد که بدون همراهی و تعامل نمی توان انتظار داشت مشکلاتی که در حرفه تخصصی خود با آن مواجهیم مرتفع شود و نیز اعتلای جایگاه انجمن در میان سایر صنوف منوط به رعایت اصول حرفه ای از سوی تک تک اعضاست.
پس از آن برخی از اعضاء در مورد مسائل درون صنفی از جمله استمرار فعالیت، تعلیق عضویت، شرایط نامطلوب تولید در سینمای ایران و عدم اشراف گروه تولید به حرفه طراحی صحنه و طراحی لباس، مواردی را مطرح کردند که امین عشایری تاکید کرد؛ همه اعضاء تابع قوانین انجمن که در آیین نامه عضویت و اساسنامه تصریح شده هستند و اگر مشارکت حداکثری وجود داشته باشد و در مورد مسائلی که در گروه انجمن مطرح می شود، بحث و تبادل نظر صورت گیرد، به نتیجه مطلوب تری خواهیم رسید.
بحث پیرامون پذیرش کار از سوی افراد کم سابقه با میزان دستمزد پایین و کیفیت کار غیرقابل قبول، ادامه یافت و این نگرانی مطرح شد که در چنین شرایطی از یک سو نمی توان استاندارد حرفه طراحی فیلم را حفظ کرده و ارتقاء بخشید و از سوی دیگر امنیت شغلی اعضایی که به اصول و موازین این رشته تخصصی پایبند هستند با خطر مواجه می شود. پیرو همین موضوع این معضل قدیمی مطرح شد که هنوز تعریف درست، دقیق و مشخصی از حرفه طراحی صحنه و طراحی لباس وجود ندارد؛ نه از سوی سینماگران و گروه تولید که گمان می کنند طراحی صحنه، در چیدمان خلاصه می شود و طراحی لباس، فقط انتخاب لباس است و نه از سوی تشکیلات دولتی مانند وزارت کار که در مشاغل و حِرَفِ از پیش تعیین شده خود، جایی برای این شغل در نظر نگرفته و به فراخور آن بیمه بیکاری نیز به افراد بیکار در این حرفه پرداخت نمی شود. ضمن اینکه برای افراد پشت صحنه دیگر مدرک و درجه هنری از سوی وزارت ارشاد صادر نمی شود و فقط نویسنده، کارگردان و بازیگر واجد شرایط دریافت این مدرک شناخته شده اند که این موضوع به معنای نادیده گرفتن مشاغل تخصصی و مهم دیگری از جمله فیلمبرداری، صدابرداری، چهره پردازی و طراحی صحنه و طراحی لباس در تولیدات سینمایی است.
بعد از بیان این موارد، امیر اثباتی پشت تریبون قرار گرفت و با چند پرسش سخنان خود را آغاز کرد: "ما چرا عضو یک انجمن می شویم؟ وظایف اعضاء نسبت به آن انجمن و انجمن نسبت به اعضاء چیست؟ انتظارات ما از انجمن چیست و مطالباتمان کدام است؟ آیا صنف بنگاه کاریابی است؟ طبیعتاً صنف اهداف و وظایفی دارد که در اساسنامه اش منعکس می شود. مثلاً در بند 14 اساسنامه انجمن طراحان فیلم، یکی از اهداف انجمن مدون نمودن تعریف شغلی این حرفه است چون باور غلطی از کارمان وجود دارد و حدود مسئولیت و اختیاراتمان در پروژه ها مشخص نیست. چون این تعریف وجود ندارد، در وزارت کار هم مشکل ما دوچندان شده چراکه از یک سو شغل ما در تعاریف دولتی نمی گنجد و از سوی دیگر با کوتاهی خانه سینما در تدوین دفترچه تعریف مشاغل فعال در عرصه سینما، دست همه در تعرض به حقوق این حرفه باز گذاشته شده است." وی همچنین در زمینه قراردادهایی که از طرف مدیران تولید با طراحان منعقد می شود، اضافه کرد: "اگر موضوع قرارداد تیپ پیگیری شود و به یک شکل واحد برسیم قطعاً بخش مهمی از مشکلات که وجه حقوقی دارد، حل خواهد شد. ضمن اینکه من همچنان از این تصمیم که میان وزارت خانه های کشور، ارشاد و کار، صنوف در وزارت کار ثبت شده اند، دفاع می کنم چون می توانیم با گذر از موانع پیش رو برای تحقق موضوع مهمی مثل بیمه بیکاری امید داشته باشیم. چرا که در لایحه برنامه ششم توسعه نیز صراحتاً به آن اشاره شده و صندوق حمایت از بیکاری اعضا می توانست از زمان دولت نهم تشکیل شود. که متاسفانه این اتفاق نیفتاده است. همین جا می توانیم موضوع نشست بعدی را به بیمه بیکاری و موانع پیش روی رسیدن به آن در نظر بگیریم تا با آسیب شناسی چالش های پیش روی این امر، گامی جدی در تحقق آن برداریم."
در بخش دیگری از نشست، این موضوع مطرح شد که زمانی می توان از کف و سقف دستمزد سخن گفت که جایگاه شغلی تثبیت شده باشد و در واقع استمرار شغلی نیز تاکیدی است بر این نکته که افراد تنها راه امرار معاش و فعالیت حرفه ای شان از یک کارِ مشخص مثلاً طراحی فیلم باشد. اگر این مهم از سوی طراحان جدی گرفته نشده و با هر رقم پیشنهادی برای پروژه ای قراردادی بسته شود، حاصل تعیین کف و سقف دستمزد بیهوده خواهد بود. از این رو چنانچه همه هم پیمان باشند و از حقوق مسلم خود کوتاه نیایند می توان به آینده بهتری از جایگاه حرفه مان در سینما خوش بین بود.
در همین زمینه می بایست موضوع دیگری را هم زمان پیگیری نمود که آن تفکیک کردن قرارداد دستیاران از طراحان است که در هیئت مدیره انجمن صنفی طراحان فیلم نیز تصویب شده است. در ادامه این بحث، جدا شدن پیش از پایان پروژه از سوی یک طراح و پذیرش ادامه پروژه نیمه کاره از سوی طراحی دیگر هم قابل بررسی است. که در این زمینه با پیشنهاد شکایت به کارگروهی حقوقی داخل انجمن مطرح شد.
نباید فراموش کرد نیاز اولیه در هر صنفی این است که اعضای آن در حرفه خود مشغول باشند تا از دل این اشتغال بتوانند معضلات و مشکلاتشان را مطرح کنند تا چاره اندیشی شده و راه حلی برای برون رفت از آن به دست بیاید. در این زمینه کارگروهی که در مجمع عمومی اول خرداد ماه سال جاری مسئول رصد دستمزد اهالی سینما شده بود گزارشی از رقم قراردادهای صنوف پشت صحنه سینما اعم از فیلمبرداران، صدابرداران و چهره پردازان ارائه کرد و پس از قرائت این تحقیق میدانی، مشخص شد بیشترین نوسان در میزان دستمزد مربوط به صنف طراحان صحنه و لباس بوده است. از این رو مبالغی بعنوان کف دستمزد برای عناوین شغلی طراحی صحنه، طراحی لباس و طراحی صحنه و لباس تعیین شد و به اطلاع جمع حاضر رسید.
همچنین برای اعضایی که سابقه کار کمتری دارند، این امکان وجود دارد که تا 30درصد کمتر از رقم های مذکور را در قراردادهای خود لحاظ کنند. این نکته را باید به خاطر سپرد که تنها با پافشاری بر اصول و رعایت حقوق صنفی می توان به ارتقاء و تثبیت جایگاه شغلی طراحی صحنه و لباس امیدوار بود و نمی توان انتظار داشت در سکوت معجزه ای اتفاق بیفتد.
شرایط روز سینمای ایران و حضور پررنگ پلتفرم ها بعنوان شریانهای حیاتی اقتصادیِ حال حاضر در سینما و نمایش خانگی، موضوع دیگری است که در تعیین و اعمال دستمزد سینماگران نقش مهمی ایفا می کند. چراکه گروه تهیه و تولید در حالی رقم قراردادها را تعیین می کنند که گاهی اصلاً کیفیت حاصل کار را مورد توجه قرار نمی دهند. این در حالیست که پروژه های سینمایی از Low Budget تا Big Production شرایط متفاوتی را تجربه می کنند و نمی توان یک قاعده کلی را در مورد آنها تعمیم داد. البته این نکته را نباید از نظر دور داشت که در تولیدات حرفه ای سینمای ایران، چنین مشکلاتی ممکن است کمتر دیده شود اما متاسفانه خاصیت کاری در این حرفه، جامع و مانع است یعنی یا با کیفیتی استاندارد یا با حداقل کیفیت بالاخره برگزار می شود و بدون حضور طراح حرفه ای هم خللی در روند تولید ایجاد نمی شود.
نشست هم اندیشی کف دستمزد و اخلاق حرفه ای، پس از بیش از سه ساعت بحث و گفتگو در سالن سیف الله داد خانه سینما به پایان رسید و مقرر شد در گام بعدی جهت بررسی بیشتر جایگاه انجمن در نظام دستمزدی در صورت نیاز نشست های خبری نیز برگزار شود.
این سلسله نشست ها با موضوعات و سرفصل های دیگر ادامه خواهد داشت و مقرر شد نشست بعدی با موضوع بررسی موانع و مشکلات برقراری بیمه بیکاری برای اعضای انجمن صنفی طراحان فیلم سینمای ایران، برگزار شود.